شاخص قیمت مصرف کننده

شاخص

نرخ تورم از جمله شاخص هایی است که همواره مورد توجه سیاستگذاران و علاقمندان اقتصادی بوده است. این نرخ بیانگر تغییر در هزینه پرداختی برای خرید سبد معینی از کالاها و خدمات مصرفی یا تولید سبد معینی از کالاها و خدمات می‌باشد. بهترین شاخص برای محاسبه نرخ تورم، شاخص قیمت کالاها و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ(cpi) می باشد. شاخص  قیمت، متغیری در اقتصاد است که تحولات قیمت کالا ها و خدمات را بر مبنای یک سال پایه نشان می‌دهد.

شاخص قیمت می تواند شامل انواع مختلف، بسته به نوع قیمتی که در آن بکار گرفته می شود، باشد.

1. شاخص قیمت تولید کننده(صنعت، معدن، ساختمان، کشاورزی، خدمات)
2. شاخص قیمت مصرف کننده ( خانوار های شهری – روستایی)
3. شاخص قیمت کالاهای صادراتی
4. شاخص قیمت کالاهای وارداتی

شاخص قیمت مصرف کننده با تجمیع شاخص های ١٢ بخش مصرفی بر اساس طبقه بندی استاندارد COICOP در دو گروه عمده “خوراکی ها، آشامیدنی ها و دخانیات” و گروه” کالاهای غیر خوراکی و خدمات” و به تفصیل بخش های مختلف نظیر نان و غلات، گوشت قرمز و ماکیان، گوشت  ماهی و صدف داران، لبنیات، روغن ها و چربیها، میوه و خشکبار، سبزیجات، شکر، شیرینی، مسکن، پوشاک، کفش، بهداشت و درمان ، آموزش ، حمل و نقل ، هتل و رستوران، ارتباطات، انرژی، لوازم خانگی و … محاسبه می شود. برای محاسبه این شاخص از اطلاعات جمع آوری شده ۴٧۵ قلم کالا و خدمت در مناطق شهری و روستایی بصورت ماهانه استفاده می شود.

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی اولین بار در ایران در سال ١٣١۵ تهیه شد. در این سال اولین نشریه آماری، اقتصادی و مالی در ایران تحت عنوان مجله اقتصادی کشور به تهیه شاخص قیمت­ها (شاخص عمده­‌فروشی) مبادرت کرد. این نشریه به همت دکتر لوتس گیل هامر، اولین رئیس اداره بررسی­های اقتصادی و احصائیه بانک ملی منتشر شد. بانک ملی ایران تا سال ۱۳۳۸ حق انحصاری انتشار اسکناس، تنظیم جریان پولی کشور و تهیه شاخص­های قیمت را بر عهده داشت. با آغاز فعالیت بانک مرکزی در سال ۱۳۳۹، وظایف مذکور از بانک ملی متنزع و به بانک مرکزی محول شد. با تأسیس مرکز آمار ایران در سال ۱۳۴۴ و الزام قانونی آن به تهیه شاخص های قیمت، این مرکز در راستای عمل به وظایف قانونی خود موضوع تهیه شاخص های قیمت را در اولویت کاری خود قرار داد.

ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان از ﺳﺎل ۱۳۵۳ ﻃﺮح آﻣﺎرﮔﯿﺮی از ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﯽ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﯿﻤﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ اﺟﺮا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. در نقاط شهری این طرح از سال ۱۳۷۳ به صورت آزمایشی در شهر تهران اجرا شد و از سال ۱۳۷۴ به صورت مستمر ادامه یافته است. اﯾﻦ ﻃﺮح تاکنون چندین بار ﻣﻮرد ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺳﺎلﻫﺎی ﭘﺎﯾﻪ مختلف ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎل ۱۳۹۵ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ و نتایج برای نقاط شهری و روستایی و کل منتشر می گردد.