شاخص قیمت مصرف کننده

شاخص

نرخ تورم از جمله شاخص هایی است که همواره مورد توجه سياستگذاران و علاقمندان اقتصادی بوده است. اين نرخ بيانگر تغيير در هزينه پرداختی براي خريد سبد معيني از كالاها و خدمات مصرفی یا تولید سبد معینی از کالاها و خدمات مي‌باشد. بهترین شاخص برای محاسبه نرخ تورم، شاخص قیمت کالاها و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ(cpi) می باشد. شاخص  قیمت، متغیری در اقتصاد است که تحولات قیمت کالا ها و خدمات را بر مبنای یک سال پایه نشان می‌دهد.

شاخص قیمت می تواند شامل انواع مختلف، بسته به نوع قیمتی که در آن بکار گرفته می شود، باشد.

1. شاخص قیمت تولید کننده(صنعت، معدن، ساختمان، کشاورزی، خدمات)
2. شاخص قیمت مصرف کننده ( خانوار های شهری – روستایی)
3. شاخص قیمت کالاهای صادراتی
4. شاخص قیمت کالاهای وارداتی

شاخص قیمت مصرف کننده با تجمیع شاخص های ١٢ بخش مصرفی بر اساس طبقه بندی استاندارد COICOP در دو گروه عمده “خوراكی ها، آشاميدنی ها و دخانيات” و گروه” كالاهای غير خوراكی و خدمات” و به تفصيل بخش های مختلف نظير نان و غلات، گوشت قرمز و ماكيان، گوشت  ماهی و صدف داران، لبنيات، روغن ها و چربيها، ميوه و خشكبار، سبزيجات، شكر، شيرينی، مسكن، پوشاك، كفش، بهداشت و درمان ، آموزش ، حمل و نقل ، هتل و رستوران، ارتباطات، انرژی، لوازم خانگی و … محاسبه می شود. برای محاسبه اين شاخص از اطلاعات جمع آوری شده ٤٧٥ قلم كالا و خدمت در مناطق شهری و روستایی بصورت ماهانه استفاده می شود.

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی اولين بار در ايران در سال ١٣١۵ تهيه شد. در این سال اولين نشريه آماری، اقتصادی و مالي در ایران تحت عنوان مجله اقتصادی كشور به تهيه شاخص قيمت­ها (شاخص عمده­‌فروشی) مبادرت كرد. اين نشريه به همت دكتر لوتس گيل هامر، اولين رئيس اداره بررسي­های اقتصادی و احصائيه بانك ملی منتشر شد. بانك ملي ايران تا سال ۱۳۳۸ حق انحصاری انتشار اسكناس، تنظيم جريان پولی كشور و تهيه شاخص­های قيمت را بر عهده داشت. با آغاز فعالیت بانك مركزی در سال ۱۳۳۹، وظايف مذكور از بانك ملی متنزع و به بانك مركزی محول شد. با تأسیس مرکز آمار ایران در سال ۱۳۴۴ و الزام قانونی آن به تهیه شاخص های قیمت، این مرکز در راستای عمل به وظایف قانونی خود موضوع تهیه شاخص های قیمت را در اولویت کاری خود قرار داد.

ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان از ﺳﺎل ۱۳۵۳ ﻃﺮح آﻣﺎرﮔﯿﺮی از ﻗﯿﻤﺖ ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﯽ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ ﻫﺪف ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﯿﻤﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ اﺟﺮا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. در نقاط شهری این طرح از سال ۱۳۷۳ به صورت آزمایشی در شهر تهران اجرا شد و از سال ۱۳۷۴ به صورت مستمر ادامه یافته است. اﯾﻦ ﻃﺮح تاکنون چندین بار ﻣﻮرد ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ ﺳﺎلﻫﺎی ﭘﺎﯾﻪ مختلف ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎل ۱۳۹۵ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎل ﭘﺎﯾﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ و نتایج برای نقاط شهری و روستایی و کل منتشر می گردد.