نیروی کار
- صفحه اصلی
- اطلاعات آماری
- جمعیت و نیروی کار
- نیروی کار
نگاه کلی
از جمله موضوعات اساسی اقتصاد، اشتغال و بیکاری است، به گونه ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از اهداف برنامه ریزان و دولت ها است. لذا طرح آمارگیری نیروی کار با هدف برآورد شاخص های نیروی کار به صورت فصلی و سالانه و همچنین تغییرات آن در کشور و استان با روش نمونه گیری چرخشی در فصول مختلف سال اجرا می شود. این طرح اولین بار در سال ۱۳۸۴ آغاز شد و از آن زمان تا کنون در ماه میانی هر فصل اجرا شده است. از جمله مهمترین اطلاعات منتجه از این طرح نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ بیکاری می باشد.
روش نمونه گیری این طرح، نمونه گیری احتمالی دو مرحله ای طبقه بندی شده همراه با چرخش و بر مبنای نمونه پایه است. واحدهای نمونه گیری مرحله اول خوشه های نمونه در نمونه پایه و واحد نمونه گیری مرحله دوم، گروه چرخش سه خانواری است.
لازم به ذکر است که نمونه های این طرح در سطح استان اپتیمم شده اند و لذا امکان ارائه گزارش در سطح شهرستان و یا شهر وجود ندارد. همچنین نتایج طرح به صورت فصلی در سطح کشور و برآورد سالانه در سطح استانها اپتیمم شده است.
تعاریف و مفاهیم
جمعیت فعال اقتصادی:
تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده)، که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری (هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولیـد کـالا و خـدمـات مشارکت داشتـه (شـاغـل) و یا از قابلیت مشـارکت برخـوردار بـوده‌اند (بیکـار)، جمعیت فعـال اقتصـادی محسـوب می‌شـوند.
شاغل:
تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع، طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنا به دلایلی به طور موقت کار را ترک کرده باشند، شاغل محسوب می‌شوند. شاغلان به‌طور عمده شامل دو گروه مزد و حقوق بگیران و خوداشتغالان می‌شوند. ترک موقت کار در هفته مرجع با داشتن پیوند رسمی شغلی، برای مزد و حقوق بگیران و تداوم کسب و کار برای خود اشتغالان، به عنوان اشتغال محسوب می‌شود. افراد زیر نیز به لحاظ اهمیتی که در فعالیت اقتصادی کشور دارند، شاغل محسوب می‌شوند:
- افرادی هستند که بدون دریافت مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با وی نسبت خویشاوندی دارند کار می‌کنند (کارکنان فامیلی بدون مزد).
- کارآموزانی که در دوره کارآموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت مؤسسه محل کارآموزی انجام می‌دهند، یعنی مستقیماً در تولید کالا یا خدمات سهیم هستند و فعالیت آن‌ها ” کار ” محسوب می‌شود.
- محصلانی که در هفته مرجع مطابق تعریف، کار کرده‌اند.
- تمام افرادی که در نیروهای مسلح به‌صورت کادر دائم یا موقت خدمت می‌کنند (نیروهای مسلح پرسنل کادر و سربازان، درجه‌داران، افسران وظیفه نیروهای نظامی و انتظامی).
بیکار:
بیکار به تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر اطلاق می‌شود که:
- در هفته مرجع فاقد کار باشند (دارای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی نباشند).
- در هفته مرجع و یا هفته بعد از آن آماده برای کار باشند (برای اشتغال مزدبگیری یا خوداشتغالی آماده باشند).
- در هفته مرجع و سه هفته قبل از آن جویای کار باشند (اقدامات مشخصی را به‌منظور جستجوی اشتغال مزدبگیری و یا خوداشتغالی به عمل آورده باشند).
افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده و یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده، ولی فاقد کار و آماده برای کار بوده‌اند نیز بیکار محسوب می‌شوند.
جمعیت غیرفعال اقتصادی:
تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در طول هفته مرجع طبق تعریف، در هیچ یک از دو گروه شاغلان و بیکاران قرار نمی‌گیرند، جمعیت غیرفعال اقتصادی محسوب می‌شوند.
ساعت کار واقعی:
ساعت کار واقعی برای افرادی که در طول هفته مرجع در سرکار خود حاضر بوده اند عبارت است از تعداد ساعاتی که در طول هفته مذکور کار کرده اند.
اشتغال ناقص:
افراد دارای اشتغـال ناقص شامـل تمام شاغلانی است که در هفته مرجع، حاضر در سر کار یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی نظیر رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر، قرار داشتن در فصل غیرکاری و … کمتر از ۴۴ ساعت کار کرده، خواهان و آماده برای انجام کار اضافی در هفته مرجع بوده‌اند.
مقدار اشتغال ناقص:
مجموع ساعت کار اضافی است که افراد دارای اشتغال ناقص زمانی تمایل به انجام آن تا سقف ۴۴ ساعت در هفته را دارند.
نرخ مشارکت اقتصادی:
عبارت است از نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکار) ۱۰ ساله و بیش تر به جمعیت در سن کار ۱۰ ساله و بیش تر، ضرب در ۱۰۰
نرخ بیکاری:
عبارت است از نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، ضرب در ۱۰۰
سهم اشتغال ناقص:
عبارت است از نسبت جمعیت دارای اشتغال ناقص زمانی به جمعیت شاغل، ضرب در ۱۰۰
نرخ اشتغال ناقص:
عبارت است از نسبت جمعیت دارای اشتغال ناقص زمانی به جمعیت فعال، ضرب در ۱۰۰
نرخ مقدار اشتغال ناقص:
عبارت است از نسبت مقدار اشتغال ناقص زمانی به زمان بالقوه کار شاغلان(ساعت کار واقعی شاغلان در تمامی مشاغل+ مقدار اشتغال ناقص)، ضرب در ۱۰۰
نسبت اشتغال:
عبارت است از نسبت جمعیت شاغل۱۰ ساله و بیشتر (یا ۱۵ ساله و بیشتر) به کل جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر (یا ۱۵ ساله و بیشتر)، ضرب در ۱۰۰